Medical ward, de storm en onafhankelijkheidsdag

Dag 22
Vandaag weer om 06.00 uur uit bed om stage te gaan lopen op Medical ward (interne geneeskunde). ’s Morgens heel even gewacht omdat in dit ziekenhuis de verpleegkundigen eerst met elkaar bidden en zingen voor de aanvang van de dienst. Ze waren hier al mee bezig toen wij aankwamen en we vonden het nogal lullig om tijdens hun ochtendritueel zo maar aan te komen lopen.
Toen we de afdeling opliepen zagen we al de brandcard voor de overledenen een kamer binnen rijden. In deze kamer lagen ongeveer 10 patiënten. Om het bed van de overledene werden 2 groene schotten gezet en de overledene werd op de brandcard getild. Heel gek om te zien, want eigenlijk kan iedereen gewoon meekijken.
Eenmaal gemeld bij de zusterpost van Medical konden we al snel meelopen met de broeder van de nachtdienst voor de overdracht. Iedere patiënt werd langsgelopen en er werd gezegd wat de diagnose en de behandeling is. Het viel al snel op dat er een vrouwen kamer en een mannen kamer was. Deze twee kamers zijn ongeveer 8x15 meter en hier staan 14 bedden in. Geen gordijnen tussen de bedden of een badkamer of iets, gewoon alleen bedden, een nachtkastje en 2 ventilators aan het plafond. Na de overdracht hebben Evelien en ik even wat dossiers doorgelezen van patiënten. Daarna kwamen de verpleegkundigen echt letterlijk naast ons zitten om te wachten op de arts. Toen de arts arriveerde konden we beginnen aan de artsenvisite. Deze duurde duidelijk langer dan op Maternity. Bijna iedere patiënt werd lichamelijk onderzocht op uitdroging, pijn en bewustzijn. Daarna werd in het dossier geschreven dat de patiënt gezien was, de klachten werden opgeschreven, de diagnose(s) en de behandeling. Zo was er bijvoorbeeld een man die meer dood dan levend in bed lag. Het was een hoopje mens, wat denk niet meer woog dan 45kg. Totaal uitgemergeld lag hij in bed, in het dossier stond dat hij chronisch leverfalen had ten gevolge van een alcoholverslaving. Deze meneer werd eerst getest op aanspreken, maar reageerde totaal niet. Zelfs niet op aanraking, maar pas toen de dokter heel hard met zijn vuist op het borstbeen van deze meneer duwde gaf hij enige reactie met zijn handen. Ook kreeg de arts zijn benen bijna niet gebogen, zo stijf was hij. Deze patiënten krijgen medicatie voor de lever, antibiotica en medicatie en vocht tegen uitdroging, verder niets. Aangezien mijn medestudenten van de vorige weken deze man ook nog kenden, ligt deze man hier dus al een aantal weken zonder eten.
Opvallend veel mannen lagen op Medical ward met leverfalen en/of hartfalen ten gevolge van alcohol. Niet heel gek, want ze verkopen hier een populaire alcohol van 99% die ze alleen maar een beetje verdunnen met water. De leeftijd varieert van 16 tot 74, maar de gemiddelde leeftijd was ongeveer 45. Moet je na gaan dat hier al mannen van 37 jaar liggen met chronisch leverfalen ten gevolge van alcohol. Daarnaast komt er veel malaria en bloedarmoede voor, hetzelfde als bij de kinderen. De meesten patiënten, zowel mannen als vrouwen worden bijgestaan door een familielid die hen soms wat eten probeert te geven wat ze zelf hebben meegenomen. Anderen hebben een familielid bij die voor hen de medicatie hebben betaald, aangezien sommigen dit zelf niet kunnen betalen.
Van de mannen kamer naar de vrouwen kamer waar denk net zo veel patiënten lagen als op de mannen kamer. Hier was er qua leeftijd duidelijk een uitschieter, een vrouw van 90 jaar. Opmerkelijk was dat zij totaal niet lichamelijk werd onderzocht, alsof dat geen zin meer had ofzo.
Ook lag er een vrouw met een herpes aan haar schouder. Doodziek was de vrouw en naast het bed zat een vrouw met een doekje de vliegen weg te wapperen. Over de herpes lag alleen een zakdoekje, verder niets.
Een andere vrouw was binnengebracht na een CVA (herseninfarct) waar zij een linkszijdige verlamming van had overgehouden. Mevrouw reageerde ook amper op een pijnprikkel en kon haar linkerkant totaal niet gebruiken. Bij de vraag wat de verdere behandeling van deze vrouw was, was het antwoord dat ze vooral haar hoge bloeddruk behandelen. En dat te bedenken dat er in Nederland een fysiotherapeut aan te pas komt, vele medicatie en uiteindelijk een revalidatiecentrum. In Ghana dus geen idee hoe ze dit aanpakken.
Na de lunch hebben we nog even de overdracht meegekeken naar de avonddienst en daarna konden we weer gaan. In tegenstelling tot vorige week nu juist veel gestaan, maargoed, we hebben wel meer gezien! Morgen dus maar weer een dagje naar Medical ward.
Toen we thuis aankwamen moesten we ons weer gelijk omkleden, aangezien we voor ons project een couveuse in elkaar moeten zetten. Deze couveuse is via de stichting HelpHelpen gekocht en vervoert naar Ghana. Een bouwpakket van een couveuse verzenden kost alleen al € 300,-, dus best wel prijzig. Aangezien de implementatie van materialen voor premature baby’s een deel van ons project is werden wij dus gevraagd om de couveuse in elkaar te zetten. Daarnaast moeten we vrijdag de couveuse introduceren aan de afdeling Maternity en hier ook een presentatie bij geven over wat en waarvoor een couveuse is en hoe deze werkt. Binnen 3 uur hadden we de couveuse in elkaar gezet, geschroefd en geverfd. Grappig dat vier dames gewoon van een bouwpakket een couveuse kunnen maken. Met een beetje mannelijke hulp voor de stroom natuurlijk. Ben benieuwd wat de verpleegkundigen er van vinden. ’s Avonds lekker pittige noodles van Ylse en Evelien gegeten en daarna nog een paar potjes Junglespeed gespeeld.

Dag 23
Vandaag weer een dagje stage op Medical ward en we begonnen vandaag wel met het ochtendritueel van het ziekenhuis. Veel verpleegkundigen stonden in de gang van de surgical/medical ward te zingen en te klappen, dus wij gingen er maar bij staan. Hierna werd er nog gebeden en gelezen en uiteindelijk gaf iedereen elkaar een hand en ging naar zijn/haar eigen afdeling.
Tijdens de overdracht werd verteld dat de vrouw met de Herpes waar ik gister over vertelde was overleden. Verder lagen er eigenlijk nog allemaal dezelfde patiënten als gisteren, sommigen waren ontslagen naar huis. Weer duurde de artsenvisite oneindig lang. Dit keer werd de vrouw van 90 trouwens wel onderzocht. Bij de man met het chronisch leverfalen die niet bij bewustzijn was, werd een meningitis erbij vastgesteld, wat zou moeten verklaren waarom hij zo buiten bewustzijn is. Er werd weer antibiotica en vocht voorgeschreven, geen idee hoe lang deze man het nog gaat redden. Enige lichtpuntje was dat zijn benen nu wel minder stijf waren dan gisteren.
Eenmaal thuis ons projectplan aangepast en de onderwerpen voor de presentatie van vrijdag bedacht. Vanochtend kwamen we er achter dat ons water bijna op was en dat we dit dus weer moesten gaan halen. Meestal doen we dit in het dorp en dan lopen we met z’n 10en, zodat we gelijk 10 zakken water hebben. Dit is 150 liter water. Het nadeel is dat we hier maar 2/3 dagen mee doen en we dus al heel snel weer moeten lopen. Nu is het zo dat andere Ghanagangers een project over drinkwater uitvoeren in Golokuati. Zij hebben pas een ‘fabriek’ van een bepaald watermerk bezocht, genaamd Clear Vision, en zijn hier vandaag naartoe gelopen of zij ons soms wat zakken kunnen thuisbezorgen. De directeur van het bedrijf moest even de chauffeur zoeken, maar daar kwam die aan hoor. 43 zakken water hebben we maar gelijk gekocht, want prijzig is het zeker niet en nu kunnen we weer een dag of 10 voor uit.
’s Avonds een hollands potje jam (de Afrikaanse aardappel) met sperziebonen en een vleugel schoenzoolkip van Luuk en Sanne.

Dag 24
Lekker eerst een beetje uitgeslapen en daarna weer aan de was. Pff, die was moet ik echt bij gaan houden, want als je een week niet gewassen hebt is het echt veel wat je moet wassen. En dan zit je ook nog eens met het feit dat je met z´n 10en bent en de waslijnen dus schaars zijn. Gelukkig waren het er maar 4 vandaag die wilden wassen.
Na het wassen boodschappen gaan doen in Kpando met Lukas, Dirk en Remi. Het is eigenlijk altijd het handigste om met z´n 4en boodschappen te gaan doen, aangezien je dan een taxi vol hebt en deze gelijk kan gaan rijden. Eenmaal aangekomen op de markt was het druk! Echt niet normaal. De marktkraampjes moet je zien als een paar houten balken wat een tafel voor moet stellen. Er wordt vooral groenten (tomaat, wortel, sperziebonen, occra’s, gardeneggs, uien, paprika en jam) verkocht. Sinds kort hebben we ook kleine paprikaatjes ontdekt. Verder stinkt het eigenlijk altijd naar vis, aangezien dit ook heel veel wordt verkocht. Verder verkopen ze nog wat kruiden, pinda’s, bouillonblokjes en brood. Er is hier echt maar 1 soort brood en dat zijn witte vierkante broden die een beetje zoet smaken. Op zich goed te doen, maar het is wel een beetje eentonig.
Verder zijn er langs de kant van de weg ook nog wat ‘winkeltjes’ waar je in een soort U-vorm kunt zien wat het winkeltje allemaal verkoopt. In deze winkeltjes halen we meestal olie, cornflakes, chocopoeder, frisdrank, wc-papier en la vach qui rit. Vandaag waren we dus weer bij zo’n winkeltje en nadat we zowat de hele winkel hadden leeg gekocht en wilden gaan afrekenen zei de verkoopster: do you like chocopaste? Whaaaaat? Heb je dat dan? En jazeker, daar was die dan, de pot pasta, gewoon chocopasta in Ghana, haha. We ontdekken echt steeds meer dingen. Je moet ook wel een beetje creatief zijn met het eten, want anders eet je veel hetzelfde.
Ik moet zeggen dat je na 3,5 week Ghana best snel went. Ook aan het goedkope leven. Dat wij 7 cedi voor een pot pindakaas (€2,-) moeten betalen vinden we eigenlijk echt al heel duur. Ook een taxichauffeur die ons 1 cedi meer aftroggelt gaan we voorbij, want dan pakken we wel een andere taxi. Helaas went het missen van Bart nog steeds niet…
Eenmaal thuis weer even aan project gezeten, totdat het zo hard ging waaien dat ik m’n was maar van de waslijn heb gehaald. En daar bleef het helaas niet bij. Een klein drupje werd een grote stortbui en binnen no time kwam het met bakken uit de hemel. Ik vond dat een mooi moment om gelijk te douchen, dus mijn bikini aangetrokken en met nog een paar anderen gedoucht in de regen, wat echt goed te doen was. Helaas kwamen we er vrij laat achter dat ook ons huis inregende. In ons huis zitten geen ramen, maar alleen horren. Voor die horren zitten wel kleine glazen plaatjes die je dicht kunt zetten met de regen, maar dit is nooit waterdicht. Binnen mum van tijd stond iedereen met handdoeken en theedoeken tegen de regen in te dweilen om alles een beetje droog te houden. De keuken stond al bijna blank en ook de slaapkamers begonnen in te regenen. Mijn pech dat ik onder een raam slaap, dus matras eruit gehaald en alles in het midden van de kamer neergelegd. Aan de andere kant van het huis was de regen nog erger naar binnen gekomen en was het beddengoed al kletsnat. Gelukkig was het niet van hele lange duur en kon alles daarna weer een beetje drogen. Uiteraard als het zo hard hoost kan de stroom het niet aan en die viel dus ook uit. Gelukkig was het nu wat frisser buiten en was het dus niet zo erg dat de ventilator het niet deed. Alleen de koks van vanavond moesten koken bij kaarslicht en met hoofdlampen. Voor het eten kwamen de Nederlandse begeleiders van Avans en het Vitalis nog aan en hebben we nog even met hun staan praten. Toen het licht het inmiddels weer deed was het diner ook klaar en hebben we heerlijk gemarineerde kip van Dirk en Lukas op met noodles en groenten. Na het eten weer een spelletje junglespeed en weerwolven. Junglespeed is een spelletje waarbij je allemaal een stapel met kaartjes hebt en die draai je om de beurt 1 om. Als jij hetzelfde plaatje als een ander hebt moet je zo snel mogelijk de totempaal pakken die midden op de tafel staat. Wie hem als eerste van de 2 heeft die mag zijn kaartjes die al omgedraaid liggen aan de ander geven. Moeilijkheidsgraad is dat heel veel plaatjes op elkaar lijken. Een heel leuk en spannend spel, maar niet zonder pijn, aangezien de nagels van de anders vaak in je handen staan.

Dag 25
Weer op tijd er uit, want we hadden om 07.00 uur een gesprek met de voorzitter van de stichting HelpHelpen en met onze begeleider vanuit school.
Na 3 kwartier waren we weer thuis en konden we op pad richting een groot veld ongeveer 20 minuten lopen. Dit allemaal omdat het vandaag onafhankelijkheidsdag is en dit in Ghana een heel spektakel is. Scholen oefenen al weken van tevoren hierop, omdat iedere groep een mars moet instuderen. Eenmaal aangekomen op het veld was het nog allemaal erg rustig en was er nog niet zo veel te zien. Maar dit is natuurlijk weer volgens de Ghanese begrippen. Begint het om 08.00 uur dan starten ze om 10.00 uur. Maargoed, we wilden niks missen, dus we zaten optijd op ons stoeltje. En daar kwamen ze allemaal aan, alle kinderen van verschillende scholen met verschillende uniformen. Ze stelden zich op in rijen naast elkaar en moesten wachten op alle praatjes die werden gehouden. Gelukkig was de temperatuur goed te doen, omdat het gisteren zo geregend had. Er kwam een praatje en nog een praatje en nog een praatje, maar op een gegeven moment kwamen we bij de mars. En toen begonnen ze: één voor één deden rondje over het veld marcheren en voor de chief van de regio deden zij een aparte ‘move’. Vervolgens maakten zij het rondje af en sloten weer aan in de rij.
Heel leuk om te zien hoe al die kinderen met hun armen zwaaien en met hun benen de stapjes doen en dat dan ook nog eens allemaal tegelijk. Maar dat is ook wel nodig dat het allemaal tegelijk gaat, want als je maar iets buiten de maat stapte of zwaaide dan werd je compleet uitgelachen.
Zo was er ook een blanke student uit Alaska die van tevoren naar ons toe huppelde omdat ze verrast was om eindelijk eens blanken te zien. Ze zei al dat ze ook was gevraagd voor de mars en dat ze daar in mee deed. En daar kwam ze langs hoor, echt weer als blanke die niet zo soepel in armen en benen is dan de negroïde medemens. En dat heeft ze geweten ook, want het was gewoon zielig hoe al de mensen haar uitlachten. Dat ze niet huilend is weggerend snap ik nog steeds niet. Verder was het hartstikke leuk allemaal om te zien hoor, de ene groep was beter dan de andere en sommige hadden ook hele leuke pasjes tussendoor. Na de mars was er een prijsuitreiking en daarna hadden we het wel gezien. Eenmaal thuis een nieuwe lekkernij uitgevonden als lunch, namelijk: 2 broodjes met la vach qui rit erop en tomaat en Italiaanse kruiden en dan in de koekenpan. Nou, het was werkelijk heerlijk! Beetje variatie is hier niet verkeerd naast de pindakaas, chocopasta, tomatenpuree, suiker en eitjes. Na het eten eerst maar een dutje gedaan en daarna onze presentatie voor morgen afgemaakt. We hebben hem een keer geoefend met z’n allen en zijn er klaar voor!
Om 16.30 uur weer samen met Remi begonnen aan het eten, dit keer macaroni! We waren gisteren op de markt cocktailworstjes tegengekomen en wilden dit gebruiken als vervanger van de smak. En ook dit keer was de maaltijd fantastisch, net als thuis. Ik denk dat bijna iedereen wel 3 keer had opgeschept. 'S avonds nog een potje junglespeed gespeeld en in het dorp was een feest en daar konden we een drankje drinken zei de bevolking. We waren op zoek naar een barretje en de eigenaar kwam aangehold en deed speciaal voor ons zijn barretje open. Daarna nog gedanst op de Ghanese muziek in een eigen gemaakte 'discotheek'. Echt als die Ghanezen willen je de danspassen aanleren, maar ze lachen je ook eigenlijk allemaal uit. Ach, ik denk dat we het nooit zullen leren...